گردن درد یکی از رایج‌ترین مشکلات سلامتی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. این درد ممکن است به شکل خفیف یا شدید ظاهر شود و عملکرد روزمره فرد را مختل کند. چه پشت میز کار باشید، چه زیاد از تلفن همراه استفاده کنید یا حتی در خواب وضعیت درستی نداشته باشید، همه این موارد می‌توانند باعث گردن درد شوند. فیزیوتراپی گردن موثرترین روش درمان غیرجراحی گردن درد است که در کلینیک فیزیوتراپی زعفرانیه با مدیریت دکتر پرهام پارسانژاد ارائه می شود.

در دنیای امروزی، با افزایش استفاده از تکنولوژی و سبک زندگی کم‌تحرک، گردن درد به یکی از معضلات رایج تبدیل شده است. بسیاری از افراد به‌دلیل بی‌توجهی به وضعیت بدن، فشارهای مداوم روی عضلات گردن وارد می‌کنند که در نهایت منجر به درد، سفتی و حتی سردرد می‌شود.

ساختار و آناتومی گردن

گردن از ساختارهای بسیار ظریف و در عین حال حیاتی تشکیل شده که به‌همراه هم عملکردهای مهمی از جمله حرکت سر، محافظت از نخاع و انتقال پیام‌های عصبی به سایر نقاط بدن را بر عهده دارند. درک درست آناتومی گردن، گام اول در فهم علت و درمان گردن درد است.

در گردن، هفت مهره‌ به نام مهره‌های گردنی (C1 تا C7) قرار دارند که ستون فقرات گردنی را شکل می‌دهند. این مهره‌ها از سر تا بخش بالایی قفسه سینه امتداد دارند و انعطاف‌پذیری قابل توجهی دارند که امکان چرخش، خم شدن و حرکت به جهات مختلف را فراهم می‌کنند.

بین مهره‌ها دیسک‌های بین‌مهره‌ای قرار دارند که نقش ضربه‌گیر را بازی می‌کنند. این دیسک‌ها از فرسایش استخوان‌ها جلوگیری کرده و حرکت نرم بین مهره‌ها را ممکن می‌سازند. عضلات و رباط‌هایی که به این مهره‌ها متصل‌اند نیز به پایداری و ثبات گردن کمک می‌کنند.

در میان این ساختارها، نخاع عبور می‌کند؛ یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم عصبی بدن. هر آسیبی به ناحیه گردن می‌تواند تأثیر مستقیمی روی اعصاب و در نتیجه، روی عملکرد اندام‌های دیگر بدن بگذارد.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است که هر یک از این اجزا می‌توانند منبع درد باشند. به‌عنوان مثال، فشار روی دیسک گردنی یا کشیدگی عضلات گردن، هر دو ممکن است منجر به گردن درد شوند. بنابراین، بررسی دقیق توسط متخصص برای تشخیص منبع درد اهمیت بالایی دارد.

دلایل شایع گردن درد

گردن درد دلایل متعددی دارد و ممکن است از مشکلات ساده تا بیماری‌های پیچیده متفاوت باشد. شناسایی علت اصلی گردن درد، نقش مهمی در تعیین روش درمان دارد.

۱. وضعیت نادرست بدن
یکی از اصلی‌ترین دلایل گردن درد، وضعیت نادرست بدن است. نشستن طولانی با گردن خم‌شده رو به جلو، کار با لپ‌تاپ در ارتفاع پایین یا استفاده از موبایل به‌صورت مکرر، همگی باعث کشیدگی بیش‌ازحد عضلات گردن می‌شوند. در نتیجه، این فشارها منجر به درد، سفتی و خستگی عضلانی خواهند شد.

۲. آسیب‌های فیزیکی
ضربه به ناحیه گردن، تصادفات رانندگی (خصوصاً آسیب شلاقی یا whiplash)، سقوط یا ضربات ورزشی نیز از جمله علل رایج گردن درد هستند. این آسیب‌ها می‌توانند به عضلات، رباط‌ها، دیسک‌ها و حتی مهره‌ها آسیب بزنند و درد شدیدی به‌همراه داشته باشند.

۳. مشکلات مزمن مانند آرتروز و دیسک گردن
با افزایش سن، دیسک‌های بین‌مهره‌ای دچار فرسایش می‌شوند. بیماری‌هایی مانند آرتروز گردن (سرویکال اسپوندیلوز) یا فتق دیسک گردنی، از جمله عوامل مزمن گردن درد هستند. این بیماری‌ها اغلب با درد ممتد، محدودیت حرکت و گاهی بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها همراه‌اند.

۴. مشکلات عصبی
فشار بر ریشه‌های عصبی گردن، می‌تواند باعث دردهای تیرکشنده به شانه، بازو یا دست‌ها شود. این نوع درد معمولاً با بی‌حسی، ضعف عضلانی و سوزش همراه است و نیاز به بررسی‌های تخصصی مانند MRI دارد.

در نهایت، مهم است بدانید که ترکیبی از عوامل می‌تواند در ایجاد گردن درد نقش داشته باشد. بنابراین، تشخیص دقیق و کامل توسط پزشک الزامی است.

گردن درد ناشی از سبک زندگی مدرن

سبک زندگی امروزی، تأثیر بزرگی بر سلامت گردن گذاشته است. بیش از هر زمان دیگر، افراد ساعت‌های طولانی را در حالت نشسته سپری می‌کنند؛ چه برای کار، تحصیل یا تفریح. این وضعیت‌ها باعث ایجاد فشارهای غیرعادی و مداوم بر گردن می‌شوند که در نهایت به دردهای مزمن منجر خواهند شد.

۱. موبایل، لپ‌تاپ و فناوری
“Text Neck” یا گردن پیامکی، اصطلاحی است که برای توصیف گردن درد ناشی از نگاه کردن طولانی به گوشی همراه یا تبلت به کار می‌رود. وقتی سر رو به جلو خم می‌شود، وزن آن به گردن فشار می‌آورد. به‌طور مثال، در زاویه ۴۵ درجه، وزن وارد بر گردن حدود ۲۲ کیلوگرم می‌شود!

۲. استرس و تنش‌های روانی
استرس و اضطراب می‌توانند باعث انقباض عضلات گردن شوند. وقتی تحت فشار روحی قرار دارید، بدن شما به‌طور ناخودآگاه عضلات گردن و شانه را منقبض می‌کند که باعث درد مزمن خواهد شد. این موضوع به‌خصوص در افراد پرمشغله و دچار تنش‌های شغلی شایع است.

۳. کم‌تحرکی و نبود ورزش منظم
نشستن بدون حرکت برای مدت طولانی، عضلات گردن و پشت را ضعیف می‌کند. وقتی عضلات قوی نباشند، حمایت از ستون فقرات به درستی انجام نمی‌شود و این مسئله در نهایت به درد و گرفتگی عضلانی منجر خواهد شد.

۴. خوابیدن در وضعیت نادرست
بالش نامناسب یا خوابیدن در وضعیت‌های غلط نیز یکی دیگر از علل شایع گردن درد است. استفاده از بالش‌هایی که ارتفاع خیلی زیاد یا خیلی کم دارند، می‌تواند باعث فشار به گردن و در نتیجه ایجاد درد شود.

علائم و نشانه‌های گردن درد

گردن درد می‌تواند طیف وسیعی از علائم را به‌همراه داشته باشد که بسته به علت اصلی آن متفاوت هستند. در برخی موارد، درد به‌صورت خفیف و مزمن است و در موارد دیگر ممکن است ناگهانی، شدید و همراه با علائم عصبی باشد.

۱. درد موضعی یا گسترده
شایع‌ترین علامت، درد در ناحیه گردن است. این درد ممکن است تنها در یک سمت باشد یا به شانه‌ها، پشت سر یا بازوها نیز گسترش یابد. در برخی موارد، فرد هنگام حرکت دادن سر احساس درد بیشتری می‌کند.

۲. خشکی و کاهش دامنه حرکت
سفتی عضلات گردن و کاهش توانایی در چرخاندن یا خم کردن سر، از دیگر نشانه‌هاست. فرد ممکن است برای چرخاندن سر به طرفین نیاز به حرکت کل بدن داشته باشد.

۳. بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن
اگر فشار بر ریشه‌های عصبی وارد شود، ممکن است احساس بی‌حسی، گزگز یا حتی ضعف عضلانی در دست‌ها یا انگشتان ایجاد شود. این نشانه‌ها معمولاً به آسیب دیسک گردنی یا تنگی کانال نخاعی مرتبط هستند.

۴. سردردهای مرتبط با گردن
درد گردن می‌تواند منجر به سردردهای تنشی شود که از پشت سر شروع شده و به جلوی پیشانی می‌رسند. این نوع سردردها اغلب در پایان روز تشدید می‌شوند و با استراحت یا ماساژ گردن کاهش می‌یابند.

روشهای تشخیص

برای درمان موفقیت‌ آمیز گردن درد، تشخیص دقیق و درست علت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. بسیاری از افراد ممکن است فقط به درد توجه کنند، اما بدون درک عامل اصلی، درمان‌ ها بی‌نتیجه باقی می‌مانند یا حتی درد تشدید می‌شود.

۱. بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار
اولین گام در فرآیند تشخیص، بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار و شرح حال کامل است. پزشک از شما درباره مدت زمان درد، شدت آن، موقعیت دقیق، فعالیت‌ هایی که باعث تشدید یا کاهش درد می‌شود و علائم همراه مانند بی‌حسی یا سردرد سوال می‌پرسد. همین جزئیات می‌تواند سرنخ‌های زیادی درباره علت گردن درد فراهم کند.

۲. معاینه فیزیکی گردن
در این مرحله، پزشک دامنه حرکتی گردن، وضعیت عضلات، نقاط دردناک، حساسیت به لمس و واکنش‌های عصبی را بررسی می‌کند. گاهی اوقات با همین معاینه فیزیکی می‌توان منشأ درد را تشخیص داد.

۳. آزمایش‌های تصویربرداری
برای تشخیص دقیق‌تر، گاهی نیاز به انجام تصویربرداری پزشکی است:

• اشعه ایکس (X-ray): برای بررسی استخوان‌ها، شکستگی یا آرتروز.
• MRI: برای مشاهده دیسک‌ها، ریشه‌های عصبی، طناب نخاعی و عضلات.
• CT اسکن: در موارد خاص مانند آسیب‌های پیچیده یا بررسی دقیق‌تر استخوان‌ها.
• الکترومیوگرافی (EMG): برای بررسی عملکرد اعصاب و عضلات.

۴. تست‌های تشخیصی تکمیلی
در برخی موارد، پزشک از تست‌های خونی یا آزمایش‌های تخصصی دیگر برای رد یا تأیید بیماری‌های التهابی یا عفونی استفاده می‌کند. تشخیص دقیق، کلید انتخاب روش درمان مؤثر است و نباید با آزمون و خطا پیش رفت.

روش‌های درمانی غیرجراحی گردن درد

درمان گردن درد بسته به شدت، علت و مدت زمان آن متفاوت است. خوشبختانه در اغلب موارد، می‌توان با روش‌های غیرجراحی، درد را کاهش داد و عملکرد طبیعی گردن را بازگرداند.

۱. استراحت نسبی و اصلاح سبک زندگی
اولین اقدام در درمان گردن درد، استراحت کوتاه‌مدت برای کاهش فشار از روی عضلات و دیسک‌های گردن است. البته این استراحت باید محدود و به‌همراه اصلاح وضعیت نشستن، خوابیدن و فعالیت‌های روزمره باشد.

۲. داروهای ضد درد و ضد التهاب
داروهای خوراکی: مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن که درد و التهاب را کاهش می‌دهند.

پمادهای موضعی: برای تسکین عضلات و کاهش التهاب.

شُل‌کننده‌های عضلانی: در صورت وجود اسپاسم عضلانی شدید، به‌صورت موقتی تجویز می‌شوند.

۳. فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای گردن درد است و شامل:

تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات گردن و شانه

اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن

استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند اولتراسوند، گرما، سرما و تحریک الکتریکی

۴. ماساژ درمانی و طب سوزنی
ماساژ حرفه‌ای می‌تواند تنش عضلات را کاهش دهد و گردش خون را بهبود بخشد. طب سوزنی نیز برای برخی بیماران مؤثر است و باعث کاهش التهاب و تحریک نقاط دردناک می‌شود.

۵. ابزارهای حمایتی مانند گردنبند طبی
در موارد خاص، استفاده موقتی از گردنبند طبی برای استراحت دادن به عضلات و کاهش حرکت گردن توصیه می‌شود، اما استفاده طولانی‌مدت از آن ممکن است منجر به ضعف عضلات شود.

درمان‌های جراحی

اگر درمان‌های غیرجراحی نتیجه‌بخش نباشند یا علائم عصبی شدیدی مانند ضعف شدید عضلات یا بی‌حسی گسترده وجود داشته باشد، ممکن است پزشک عمل جراحی را پیشنهاد دهد.

۱. مواردی که نیاز به جراحی دارند

• فتق دیسک گردنی شدید و مقاوم به درمان
• تنگی کانال نخاعی
• شکستگی مهره یا ناپایداری ستون فقرات گردنی
• فشردگی شدید ریشه‌های عصبی یا نخاع

۲. انواع روش‌های جراحی گردن

• دیسککتومی گردنی (ACDF): برداشتن دیسک آسیب‌دیده و جوش دادن مهره‌ها.
• لامینکتومی: برداشتن بخشی از مهره برای کاهش فشار روی نخاع.
• فیوژن مهره‌ها: تثبیت مهره‌ها با استفاده از پیچ، میله و پلاک.

۳. دوران نقاهت و مراقبت‌های پس از عمل
جراحی‌های گردنی نیاز به دوره‌ای از استراحت، فیزیوتراپی و رعایت نکات مراقبتی دارند. بازگشت به فعالیت‌های روزمره بسته به نوع عمل و شرایط جسمی بیمار، ممکن است بین چند هفته تا چند ماه طول بکشد.