کشیدگی تاندون ها یکی از آسیب‌های شایع در بین ورزشکاران، کارمندان، کارگران و حتی افراد عادی است. از فعالیت‌های ساده مثل بلند کردن جسم سنگین تا تمرینات شدید ورزشی، همه می‌توانند باعث آسیب تاندون‌ها شوند. خبر خوب این است که با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، اکثر موارد کشیدگی به‌طور کامل بهبود می‌یابند.

بدن انسان برای حرکت، تعادل و قدرت به هماهنگی میان استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها نیاز دارد. تاندون‌ها (Tendons) بافت‌هایی محکم و انعطاف‌پذیر هستند که عضله را به استخوان متصل می‌کنند و انتقال نیرو را هنگام حرکت بر عهده دارند. وقتی این بافت‌ها بیش از حد کشیده شوند یا تحت فشار ناگهانی قرار گیرند، کشیدگی یا پارگی جزئی تاندون رخ می‌دهد که می‌تواند باعث درد، التهاب و کاهش عملکرد شود.

تاندون‌ها از الیاف کلاژنی محکم ساخته شده‌اند و مانند طناب‌هایی قوی، عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. بدون وجود تاندون، هیچ عضله‌ای نمی‌تواند باعث حرکت استخوان شود. به عنوان مثال، وقتی عضله ساق پا منقبض می‌شود، تاندون آشیل نیرو را به استخوان پاشنه منتقل می‌کند و پا را به سمت بالا یا پایین حرکت می‌دهد.

تاندون‌ ها علاوه بر انتقال نیرو، نقش مهمی در حفظ ثبات مفاصل دارند. اگر این بافت‌ها دچار آسیب شوند، نه تنها حرکت دشوار می‌شود، بلکه تعادل مفصل نیز به خطر می‌افتد. در نتیجه، ممکن است فشار اضافی به سایر عضلات یا تاندون‌ های اطراف وارد شود.

کشیدگی تاندون ها دقیقاً به چه معناست؟

کشیدگی تاندون ها زمانی رخ می‌دهد که الیاف کلاژنی تاندون بیش از ظرفیت طبیعی خود کشیده شوند. در این حالت، تاندون ممکن است دچار آسیب جزئی یا در موارد شدیدتر، پارگی شود. شدت کشیدگی معمولاً در سه درجه تقسیم می‌شود:

• درجه ۱: آسیب خفیف، شامل کشیدگی یا پارگی بسیار جزئی با درد خفیف.
• درجه ۲: آسیب متوسط همراه با تورم، التهاب و کاهش قدرت حرکتی.
• درجه ۳: پارگی کامل تاندون که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

کشیدگی معمولاً در اثر حرکات ناگهانی، تمرین بیش‌ازحد یا عدم آمادگی عضلانی ایجاد می‌شود. اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به التهاب مزمن تاندون یا تاندونیت منجر شود.

علت‌های رایج کشیدگی تاندون ها

فعالیت بدنی بیش‌ازحد یا بدون گرم کردن بدن

یکی از شایع‌ترین دلایل کشیدگی تاندون، شروع ناگهانی فعالیت بدون گرم کردن است. عضلات و تاندون‌ها برای عملکرد مطلوب، نیاز به افزایش تدریجی جریان خون و انعطاف دارند. وقتی بدن سرد است و به‌طور ناگهانی حرکات سریع یا سنگین انجام می‌شود، الیاف تاندون به‌سختی کش می‌آیند و در نتیجه آسیب می‌بینند.

ورزشکارانی که قبل از تمرین حرکات کششی انجام نمی‌دهند، یا افرادی که بعد از مدت‌ها بی‌تحرکی ناگهان ورزش سنگین شروع می‌کنند، بیش از دیگران در معرض این آسیب هستند.

آسیب‌ های ورزشی و حرکات ناگهانی

حرکات انفجاری مانند پرش، دویدن سریع یا تغییر جهت ناگهانی (به‌ویژه در فوتبال، بسکتبال و تنیس) می‌توانند باعث کشیدگی تاندون شوند. به‌خصوص در ناحیه‌های حساس مانند زانو، مچ پا و شانه که فشار زیادی تحمل می‌کنند.

وضعیت بد بدن در طول روز (مثل ایستادن یا نشستن غلط)

نشستن طولانی با وضعیت نادرست بدن، مثل خم کردن گردن به جلو یا قوز کردن، به مرور باعث فشار مزمن روی تاندون‌ها می‌شود. این فشار ممکن است در ناحیه گردن، کمر یا شانه‌ها موجب التهاب تاندون و درد شود.

افرادی که ساعت‌ها پشت کامپیوتر کار می‌کنند یا رانندگان طولانی‌مدت، معمولاً در معرض تاندونیت مزمن هستند که نتیجه کشیدگی‌های مکرر و خفیف است.

استفاده نادرست یا بیش از حد از عضلات خاص

وقتی عضله‌ای بیش از ظرفیتش استفاده شود، تاندون آن نیز تحت فشار قرار می‌گیرد. برای مثال، تایپیست‌هایی که ساعت‌ها بدون استراحت کار می‌کنند یا نوازندگان سازهای زهی، ممکن است دچار کشیدگی تاندون مچ دست یا انگشتان شوند. در ورزشکاران، حرکات تکراری مانند دویدن یا شنا نیز می‌تواند همین مشکل را ایجاد کند.

شایع‌ترین نواحی دچار کشیدگی تاندون

تاندون آشیل (در پشت ساق پا)

تاندون آشیل بزرگ‌ترین و قوی‌ترین تاندون بدن است و عضلات ساق را به پاشنه پا متصل می‌کند. هرگونه پرش، دویدن یا تغییر جهت ناگهانی می‌تواند باعث کشیدگی یا پارگی جزئی در این ناحیه شود. علامت اصلی، درد پشت پاشنه است که هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله تشدید می‌شود. پارگی تاندون آشیل به دلیل کشیدگی شدید می تواند رخ دهد.

تاندون شانه و بازو (روتاتور کاف)

تاندون‌های شانه برای بالا بردن و چرخاندن بازو نقش حیاتی دارند. در اثر حرکات مکرر، مثل پرتاب توپ یا بلند کردن اجسام سنگین از بالای سر، این تاندون‌ها دچار التهاب و کشیدگی می‌شوند. نتیجه آن درد هنگام بالا آوردن دست و محدودیت حرکت شانه است.

تاندون مچ دست و انگشتان

در مشاغلی مثل تایپ، خیاطی یا نقاشی، استفاده مداوم از مچ دست باعث التهاب و کشیدگی تاندون‌های کوچک این ناحیه می‌شود. این عارضه که به نام “تاندونیت دِکِروِن” (De Quervain’s Tendinitis) شناخته می‌شود، با درد در قسمت کناری مچ و دشواری در گرفتن اشیا همراه است.

تاندون زانو و ران (همسترینگ و چهارسر)

ورزش‌هایی مانند فوتبال، دویدن و کوهنوردی، فشار زیادی به تاندون‌های زانو وارد می‌کنند. اگر عضلات ران ضعیف یا خشک باشند، احتمال کشیدگی افزایش می‌یابد. درد ناگهانی در پشت ران یا جلوی زانو از نشانه‌های اولیه این آسیب است.

علائم کشیدگی تاندون‌ ها

درد ناگهانی و حساسیت به لمس

اولین نشانه‌ی کشیدگی تاندون، درد تیز و ناگهانی در محل آسیب است. این درد معمولاً بلافاصله پس از انجام حرکت نادرست یا فشار بیش‌ازحد ایجاد می‌شود. گاهی اوقات فرد احساس می‌کند چیزی در بدنش “کشیده شد” یا “تق” کرد. این حس می‌تواند نشانه‌ی پارگی جزئی الیاف تاندون باشد.

ناحیه آسیب‌دیده معمولاً هنگام لمس حساس می‌شود و حتی فشار سبک نیز دردناک است. این درد در حرکات فعال (وقتی خودتان عضله را حرکت می‌دهید) یا حرکات مقاومتی (وقتی کسی در مقابل حرکت شما مقاومت می‌کند) بیشتر احساس می‌شود.

ورم، التهاب و محدودیت حرکتی

در بسیاری از موارد، همراه با درد، تورم و التهاب نیز دیده می‌شود. علت آن تجمع مایع و واکنش طبیعی بدن برای ترمیم بافت آسیب‌دیده است. در نواحی نزدیک پوست مثل مچ دست یا آشیل، ممکن است حتی قرمزی یا گرما احساس شود.

همچنین ممکن است فرد نتواند مفصل مربوطه را به‌طور کامل حرکت دهد. برای مثال، در کشیدگی تاندون آشیل، خم یا کشیدن مچ پا دشوار و دردناک می‌شود.

ضعف عضلانی یا احساس پارگی جزئی

در موارد متوسط تا شدید، فرد احساس می‌کند قدرت عضله کاهش یافته و نمی‌تواند مثل قبل فعالیت کند. در صورت پارگی بیشتر، ممکن است صدای “ترق” هنگام حرکت شنیده شود و درد به‌قدری شدید باشد که حرکت تقریباً غیرممکن گردد.

درمان‌های اولیه و فوری کشیدگی تاندون ها

روش R.I.C.E (استراحت، یخ، فشار، بالا نگه داشتن)

اولین و مهم‌ترین اقدام در درمان کشیدگی تاندون، رعایت اصول R.I.C.E است که چهار مرحله‌ی کلیدی دارد:

استراحت (Rest):
از فعالیتی که باعث درد شده خودداری کنید. استراحت باعث می‌شود تاندون زمان کافی برای ترمیم پیدا کند.

یخ (Ice):
قرار دادن کیسه یخ روی ناحیه آسیب‌دیده به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، هر ۳ تا ۴ ساعت یک‌بار، در ۴۸ ساعت اول، التهاب و درد را کاهش می‌دهد.

فشار (Compression):
استفاده از بانداژ یا باند کشی ملایم به کاهش ورم کمک می‌کند. اما نباید خیلی محکم بسته شود تا گردش خون مختل نشود.

بالا نگه داشتن (Elevation):
در صورت امکان، عضو آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا جریان خون و تورم کنترل شود.

این روش ساده اما مؤثر است و اگر در ساعات اولیه پس از آسیب انجام شود، احتمال بهبودی سریع‌تر را افزایش می‌دهد.

داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها

در صورتی که درد شدید باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک یا سلکسیب را تجویز کند. این داروها التهاب را کاهش داده و اجازه می‌دهند بیمار راحت‌تر حرکات توانبخشی را شروع کند.

در موارد مزمن یا التهاب شدید، تزریق موضعی داروهای کورتونی نیز ممکن است انجام شود، اما تنها تحت نظر پزشک متخصص، زیرا استفاده بیش از حد می‌تواند باعث تضعیف بافت تاندون شود.

فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی برای کشیدگی تاندون‌ ها

تمرینات کششی و تقویتی مرحله‌به‌مرحله

فیزیوتراپی ستون اصلی درمان کشیدگی تاندون ها است. پس از کاهش التهاب اولیه، تمرینات اختصاصی برای بازگرداندن انعطاف‌پذیری، قدرت و تعادل آغاز می‌شوند.

نمونه تمرینات شامل:

کشش ملایم عضله آسیب‌دیده: برای جلوگیری از کوتاه شدن تاندون.

تمرینات مقاومتی با کش یا وزنه سبک: برای تقویت عضلات مجاور و حمایت از تاندون.

حرکات کنترل‌شده (eccentric): برای افزایش تحمل تاندون در برابر فشار.

این تمرینات باید به‌آرامی و تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند تا از آسیب مجدد جلوگیری شود.

ماساژ درمانی و اولتراسوند تراپی برای ترمیم سریع‌تر

ماساژ تخصصی ناحیه آسیب‌دیده باعث افزایش جریان خون و بهبود تغذیه سلولی در تاندون می‌شود. اولتراسوند تراپی نیز با امواج صوتی عمقی، روند ترمیم بافت را تسریع کرده و التهاب را کاهش می‌دهد.

در کنار این روش‌ها، تکنیک‌های مدرن مانند لیزر درمانی (LLLT) یا تحریک الکتریکی (TENS) نیز برای کاهش درد و بازسازی بافتی مؤثر هستند.

تمرینات تعادلی برای جلوگیری از آسیب مجدد

در مرحله‌ی پایانی درمان، تمرینات تعادلی (Balance Training) به بیمار کمک می‌کند تا کنترل حرکات خود را بازیابد. این تمرینات برای ورزشکاران ضروری‌اند، زیرا باعث افزایش ثبات مفصل و جلوگیری از آسیب مجدد می‌شوند.