خار پاشنه یکی از شایع‌ ترین علل درد پاشنه پا است که بسیاری از افراد خصوصاً افرادی که ساعات زیادی سر پا هستند یا اضافه وزن دارند با آن مواجه می‌شوند. درد ناشی از خار پاشنه می‌تواند به‌قدری آزاردهنده باشد که فرد را از انجام فعالیت‌های روزمره بازدارد و کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد. خبر خوب این است که با فیزیوتراپی تخصصی و شاک ویو تراپی می‌توان خار پاشنه را بدون نیاز به جراحی و داروهای مضر درمان کرد. فیزیوتراپی با روش‌های علمی به کاهش درد، بهبود حرکت، کاهش التهاب و تسریع روند درمان کمک می‌کند و شاک ویو تراپی با ارسال امواج صوتی پرانرژی به بافت، روند ترمیم را فعال می‌کند.

خار پاشنه (Heel Spur) یک برجستگی استخوانی کوچک در زیر استخوان پاشنه (کالکانئوس) است که در اثر کشیدگی مداوم فاسیای کف پا ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند این خار باعث درد می‌شود، اما عامل اصلی درد، التهاب فاسیای کف پا (Plantar Fasciitis) است که با خار پاشنه مرتبط است.

زمانی که فاسیای کف پا به دلیل ایستادن طولانی، راه رفتن زیاد، دویدن روی سطوح سخت یا اضافه وزن تحت کشش مداوم قرار می‌گیرد، نقاط اتصال فاسیا به استخوان پاشنه دچار التهاب می‌شوند. بدن برای ترمیم این التهاب، کلسیم در محل رسوب می‌دهد که به مرور زمان به شکل یک خار استخوانی کوچک نمایان می‌شود. خار پاشنه به‌تنهایی دردناک نیست اما باعث تحریک مداوم فاسیا و بافت‌های اطراف شده و درد را تشدید می‌کند.

علت ایجاد خار پاشنه

التهاب فاسیای کف پا
مهم‌ترین علت خار پاشنه، التهاب فاسیای کف پا است که در اثر فشار مکرر و کشیدگی زیاد ایجاد می‌شود.

اضافه وزن و فشار مداوم به پا
افراد دارای اضافه وزن به دلیل فشار بیشتر به کف پا و پاشنه، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خار پاشنه هستند.

مشکلات ساختاری پا (صافی کف پا، قوس زیاد)
صافی کف پا یا قوس بیش از حد کف پا باعث کشیدگی غیرطبیعی فاسیای کف پا شده و زمینه‌ساز التهاب و ایجاد خار پاشنه می‌شود.

ایستادن طولانی مدت
افرادی که به دلیل شغل خود مدت زیادی سر پا هستند مانند معلمان، پرستاران و فروشندگان، بیشتر در معرض ایجاد خار پاشنه قرار دارند.

علائم خار پاشنه

درد هنگام برداشتن اولین قدم‌ها در صبح
یکی از شایع‌ترین علائم خار پاشنه، درد شدید در پاشنه هنگام برداشتن اولین قدم‌ها پس از خواب شبانه یا استراحت طولانی است که با حرکت تدریجی کاهش می‌یابد.

درد پس از نشستن طولانی مدت
پس از نشستن طولانی، هنگام برخاستن، درد پاشنه مجدد احساس می‌شود و نیاز به چند قدم راه رفتن برای کاهش درد وجود دارد.

درد در ناحیه پاشنه هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی
افراد مبتلا به خار پاشنه هنگام ایستادن یا راه رفتن طولانی، درد تیرکشنده یا سوزشی در پاشنه تجربه می‌کنند.

روش‌های تشخیص

معاینه فیزیکی
پزشک یا فیزیوتراپیست با لمس ناحیه پاشنه و بررسی علائم درد و الگوی راه رفتن، احتمال وجود خار پاشنه را بررسی می‌کند.

رادیوگرافی و تشخیص خار استخوانی
برای تأیید این عارضه، عکس‌برداری ساده از پاشنه انجام می‌شود. در این عکس، یک زائده استخوانی کوچک در زیر پاشنه قابل مشاهده است.

این عارضه یک مشکل خطرناک نیست اما می‌تواند باعث درد و محدودیت حرکتی شود و در صورت عدم درمان، باعث تغییر الگوی راه رفتن و ایجاد مشکلات زانو و کمر گردد.

روشهای درمان

درمان‌های خانگی و مراقبتی

• استراحت نسبی و کاهش فشار روی پا
• استفاده از کمپرس سرد روی پاشنه برای کاهش التهاب
• اجتناب از ایستادن یا راه رفتن طولانی
• استفاده از کفش راحت با کفی نرم
• انجام حرکات کششی ملایم کف پا و ساق پا

استفاده از ارتز و کفی طبی
کفی‌های طبی با قوس مناسب و پد نرم در ناحیه پاشنه می‌توانند فشار روی پاشنه را کاهش داده و درد خار پاشنه را کم کنند.

درمان دارویی و تزریق
استفاده از داروهای ضدالتهاب (تحت نظر پزشک) یا تزریق کورتون در موارد خاص برای کاهش التهاب و درد استفاده می‌شود، اما راه‌حل دائمی نیستند و ممکن است عوارضی ایجاد کنند.

فیزیوتراپی در درمان خار پاشنه

فیزیوتراپی به‌عنوان درمان اصلی و غیرتهاجمی خار پاشنه، با هدف کاهش درد، کاهش التهاب، افزایش انعطاف‌پذیری و جلوگیری از بازگشت درد انجام می‌شود.

تمرینات کششی و تقویتی کف پا و ساق

• کشش فاسیای کف پا و تاندون آشیل: برای کاهش تنش و التهاب فاشیا
• تمرینات تقویتی عضلات کوچک پا و ساق: برای افزایش پایداری و توزیع مناسب فشار روی پا
• کشش عضلات همسترینگ: برای کاهش فشار روی فاسیای کف پا

درمان دستی و ماساژ فاشیا

فیزیوتراپیست با ماساژ عمقی فاسیای کف پا و استفاده از تکنیک‌های دستی روی عضلات و بافت نرم، اسپاسم‌ها و نقاط دردناک را کاهش می‌دهد.

استفاده از مدالیته‌ها (لیزر کم‌توان، اولتراسوند)

• لیزر کم‌توان: برای کاهش التهاب و تسریع ترمیم بافتی
• اولتراسوند تراپی: برای کاهش درد و بهبود جریان خون در ناحیه دردناک

شاک ویو در درمان خار پاشنه

شاک ویو تراپی (Shockwave Therapy) یک روش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی پرانرژی برای تحریک روند ترمیم در بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کند. این امواج باعث افزایش گردش خون، شکستن رسوبات کلسیمی و کاهش التهاب در محل درد می‌شوند.

مزایای شاک ویو تراپی نسبت به سایر روش‌ها

• کاهش درد در مدت کوتاه
• عدم نیاز به دارو یا جراحی
• تحریک روند ترمیم طبیعی بدن
• درمانی سریع و سرپایی

در شاک ویو تراپی، سر دستگاه روی ناحیه دردناک قرار گرفته و امواج با شدت و فرکانس مشخص به پاشنه ارسال می‌شوند. هر جلسه حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

معمولاً بین ۳ تا ۵ جلسه هفتگی بسته به شدت درد و پاسخ بدن به درمان نیاز است و بهبودی معمولاً از هفته دوم به بعد قابل مشاهده خواهد بود.

شاک ویو تراپی روشی ایمن است اما ممکن است پس از جلسه درمانی، احساس درد خفیف، قرمزی یا کبودی خفیف در محل درمان ایجاد شود که طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شود.

فواید فیزیوتراپی و شاک ویو در درمان خار پاشنه

• کاهش سریع درد و التهاب
• بازگشت سریع به فعالیت‌های روزانه بدون درد
• افزایش انعطاف‌پذیری و عملکرد پا
• جلوگیری از نیاز به جراحی
• درمان غیرتهاجمی و ایمن

راهکارهای پیشگیری از بروز خار پاشنه

• کنترل وزن و جلوگیری از اضافه وزن
• استفاده از کفش مناسب با قوس کافی
• انجام تمرینات کششی روزانه برای کف پا و ساق
• اجتناب از ایستادن یا راه رفتن طولانی روی سطوح سخت
• استفاده از کفی طبی در صورت نیاز

سوالات متداول

۱️⃣ آیا این مشکل با فیزیوتراپی کاملاً درمان می‌شود؟
در بسیاری از موارد، بله. با انجام فیزیوتراپی و تمرینات تخصصی، درد کاهش یافته و عملکرد پا به حالت طبیعی باز می‌گردد.

۲️⃣ شاک ویو تراپی برای چه افرادی مناسب است؟
برای افرادی که از درد مزمن خار پاشنه رنج می‌برند و به درمان‌های اولیه پاسخ نداده‌اند.

۳️⃣ چند جلسه شاک ویو برای خار پاشنه نیاز است؟
معمولاً بین ۳ تا ۵ جلسه با فواصل یک هفته نیاز است.

۴️⃣ آیا خار پاشنه نیاز به جراحی دارد؟
تنها در موارد نادر و مقاوم به درمان، جراحی توصیه می‌شود.

۵️⃣ آیا استفاده از کفی طبی برای این عارضه مفید است؟
بله، استفاده از کفی طبی مناسب فشار روی پاشنه را کاهش می‌دهد و به بهبود کمک می‌کند.